Harmonijka ustna

Tonacje  C G D A E B F# Gb Db Ab Eb Bb F

Do tonacji utworu dobieramy harmonijkę. Jeżeli utwór np. bluesowy jest w tonacji G, odpowiednim i bardzo pasującym wyborem będzie uzupełnienie podkładu harmonijką w tonacji C (gramy wtedy w drugiej pozycji). Jeśli utwór jest w tonacji D, również możemy wykorzystać tę samą harmonijkę, jednak gramy na niej wydobywając inne dźwięki (gramy wtedy w trzeciej pozycji).

Wydobywanie dźwięków w podstawowej formie polega na wydychaniu lub wciąganiu powietrza do jednego otworu. Usta układamy w pewnego rodzaju „dziubek”. Tak można zagrać np. bluesa. Zamiast jednego, można tak samo operować kilkoma otworami i grać akordami.

Definicja prosta, jednak cała tajemnica polega na łączeniu tych czynności w skomplikowane kombinacje. U osób, które osiągnęły biegłość w grze na harmonijce, przechodzenie z jednego elementu w drugi odbywa się niezwykle szybko, precyzyjnie i do tego wzbogacone jest o różne techniki. Pamiętać należy o tym, by powietrze płynęlo tam, gdzie chcemy, tzn. bez przypadkowości. Mam tu na myśli, że jeśli gramy pojedynczymi dźwiękami, nie powinny odzywać się dźwięki z otworów leżących obok.

Dla tych, którzy grają na harmonijce jedynie w wersji nieelektrycznej, polecam spróbować zagrać z mikrofonem i wzmacniaczem mającym np. efekt pogłosu. Uzyskany dźwięk, moim zdaniem, zdecydowanie przewyższa ten bez prądu i sprawia o wiele więcej frajdy. Można na nowo odkryć swój instrument.

Generalnie, tak jak pisze wiele osób zajmujących się muzyką, należy dużo słuchać i to różnych wykonawców, gdyż każdy człowiek ma jakieś ulubione techniki gry i ekspresji muzycznej. Ten, kto chce polepszać swoją grę powinien analizować twórczość innych. Wyczuć lub zrozumieć ją i niekoniecznie zrzynać; raczej przetrawić w głowie i stworzyć coś swojego, mającego odniesienie do tego, co analizuje, lecz o to akurat zbytnio nie trzeba się martwić, gdyż to co poznajemy, samoistnie zostawia ślad w naszym życiu. O tym jak wyraźne są te odniesienia powiedzą na pewno inni. Samemu ciężko to stwierdzić, gdyż jesteśmy zbyt subiektywni w tych osądach. Mamy często mniemanie (życzenie – moja muzyka brzmi jak …), które niekiedy tylko my uważamy za słuszne.

Poznanie różnych stylów gry pozwoli Ci stwierdzić, co i jak chcesz grać, a co nie – to ważna rzecz, bo ustalając to na początku, można wgłębić się w specyfikę stylu, w jakim chcesz grać.

Niektórzy ludzie uśmiechają się widząc osobę grającą równocześnie na gitarze i harmonijce ustnej, gdyż przypominają im się widoki z okolic dworca czy jakichś festynów. Niemniej zdobycie takiej umiejętności jest dość przydatne, zwłaszcza przy samodzielnym komponowaniu muzyki, kiedy można wszystko dobrze sprawdzić i dobrać odpowiednie dźwięki.

Wypracowanie umiejętności jednoczesnego grania wymaga stworzenia nowych połączeń w mózgu, co zabiera nieco czasu, oraz przyzwyczajenia organizmu do większej koordynacji ruchowej.

Granie na dwóch instrumentach jednocześnie nie pozwala niestety na realizację pełnej wizji muzycznej, stąd konieczne są często ograniczenia w ich partiach. Granie solówki na gitarze elektrycznej i solówki na harmonijce ustnej w tym samym czasie wymaga ogromnej koordynacji, wielu ćwiczeń, talentu i jest bardzo trudne. Dlatego bardzo często wirtuozi czy też czołowi muzycy, pomimo umiejętności gry na kilku instrumentach, biorą tylko jeden i wydobywają z niego dźwięki, ale za to jakie!

Przykłady:
harmonijka w tonacji G

https://soundcloud.com/tomexst/tu-teraz

w tonacji C
https://soundcloud.com/tomexst/pokojowy-blues

w tonacji A
https://soundcloud.com/tomexst/duundik

gitara akustyczna (solo) + harmonijka oraz gitara akustyczna (temat)
https://soundcloud.com/tomexst/shisha-band-8

Harmonijki:

Od góry do dołu:

Seydel Blues Session

            Głośny, dobry, ale gruby

Hohner SP 20

            Precyzyjny, głośny

Hohner Golden Melody

            Łatwy do grania, zaokrąglony, wygięty i trzeba się przyzwyczaić

Hohner Silver Star (nowy)

            Ciężko wydobywa się dźwięki, grubszy i przez to gorszy

Hohner Silver Star (stary)

            Świetny jak na taką cenę, cienki i w miarę dokładny, niestety niezbyt głośny

Hohner Blues Harp

            Bardzo dobry, głośny, precyzyjny i do bluesa świetny; do tego drewniany korpus

Hohner Marine Band

Głośny i dokładny, ale zbyt mały i źle leży w dłoni; drewniany korpus na plus, jednak minus to nity a nie śruby

Wszystkie harmonijki da się rozkręcić i wyczyścić oprócz jednej – Marine Band, gdyż jest nitowana. Do tego w przypadku tego modelu zdarzają się egzemplarze wadliwe i ja na taki trafiłem, stąd jej nie polubiłem i jej nie polecam. Nie podoba mi się też jej wielkość – zbyt mała, przez co trudniej się gra. Jakoś nie mogę się przemóc, ale doceniam jej głośność – jest naprawdę dobra.

Godne polecenia to Blues Harp i Golden Melody, a z tańszych również stare wersje Silver Star.

Suzuki Winner Harmonica to 24-kanałowa harmonijka, której brzmienie wprowadzi nas bardziej w klimat wiejski i folkowy niż bluesowy. Niemniej umiejętnie operując ustami i językiem można wydobyć pojedyncze dźwięki i uzyskać niezbyt dużym wysiłkiem całkiem przyzwoite rezultaty.

Polecani wykonawcy, płyty i utwory:

Do ćwiczeń:

• Sławek Wierzcholski i Nocna Zmiana Bluesa, zwłaszcza płyta „Harmonijkowy As” (rozpisane są pozycje, tonacje harmonijek i utworów)

Fart – A i A-low

Kule – C

Harmonijkowy As – A i A-low

Mój toast – C

Bulterier – C chromatyczna

Reguła – C

Taki jak nikt – A i D

Co to jest blues – C

• Breakout, utwory „Kiedy byłem małym chłopcem” (ton. A) oraz „Co się stało kwiatom” (ton. A)
• Green Grass “Dobre rady” (ton. C)
• “Checkin’ On My Baby” – Junior Wells, w Polsce zespół Outsider (ton. C)
• Sonny Boy Williamson, utwór „Help me” (ton. D)

Do słuchania:

• Charlie Musselwhite, zwłaszcza płyta „Rough News” (różne style, techniki i tonacje; bardzo poszerzająca horyzonty muzyczne)
• Kasa Chorych, zwłaszcza utwory “Kasa Chorych” i “Lutek – pogromca lwów i dzikich kobiet”
• płyta “Harmonijkowy Atak” (czterech ówczesnych czołowych polskich harmonijkarzy; warto posłuchać)
• Dżem, utwór “Whisky” (generalnie proste, ale pokazuje, że niekiedy nie trzeba czegoś komplikować na siłę; jak się porówna do kogoś z listy powyżej to tę prostotę bardzo widać)
• Junior Wells (niesamowita ekspresja i dobór dźwięków; jak dla mnie fenomenalny harmonijkarz)
• Muddy Waters
• JJ Band
• Jan Skrzek
• Bartek Łęczycki
• Mojo Blues
• The Yardbirds
• John Mayall
• Rod Piazza
• The Nightcats (Rick Estrin), m.in. utwór “Hurry Up and Wait”
• Obstawa Prezydenta
• Good Morning Blues
• Wielebny Blues Band
• Blues Flowers i Jaromi
• Bena i Ptaszek